Obrzęd

Spowiedź krok po kroku

Istotnym i koniecznym warunkiem dobrego przeżycia sakramentu pokuty i pojednania jest dojrzały i szczery rachunek sumienia.

Sakrament pokuty i pojednania penitent (czyli osoba, która przychodzi do spowiedzi) rozpoczyna znakiem krzyża i pozdrowieniem (Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus). Równocześnie kapłan kreśli znak krzyża nad penitentem i może zachęcić penitenta do wyznania grzechów (mogą to być np. słowa przewidziane przez Obrzędy pokuty: Bóg niech będzie w twoim sercu, abyś skruszony w duchu wyznał swoje grzechy). 

Następnie penitent powinien powiedzieć, kiedy ostatni raz przystępował do tego sakramentu, czy wypełnił nałożoną pokutę, a także – jeśli taka sytuacja miała miejsce – wyznać grzechy ciężkie, o których zapomniał na ostatniej spowiedzi. Wielką pomoc dla spowiednika stanowią też ogólne informacje o penitencie, np. wiek, stan cywilny, zawód itp. Nie chodzi tu o zaspokojenie ciekawości spowiednika, ale o możliwość szerszego spojrzenia na życie penitenta i okoliczności, sytuacje, w jakich penitent może się znajdować.

Kolejnym aktem penitenta w czasie spowiedzi jest wyznanie grzechów. Kościół uczy, że wyznanie grzechów wobec kapłana stanowi istotną część sakramentu pokuty: „Na spowiedzi penitenci powinni wyznać wszystkie grzechy śmiertelne, których są świadomi po dokładnym zbadaniu siebie, chociaż byłyby najbardziej skryte i popełnione tylko przeciw dwu ostatnim przykazaniom Dekalogu, ponieważ niekiedy ciężej ranią one duszę i są bardziej niebezpieczne niż popełnione jawnie” (KKK 1456). Penitent jest zobowiązany do wyznania wszystkich grzechów ciężkich (oczywiście własnych!!!), choć nic nie stoi na przeszkodzie, by wyznał także grzechy lekkie (powszednie), zwłaszcza te, które się powtarzały lub były szczególnie uciążliwe.

Spowiednik, jeśli jest taka potrzeba, może pomóc penitentowi w odbyciu spowiedzi, udziela stosownych rad, daje pewne wskazania, a następnie wyznacza czyn pokutny, który penitent przyjmuje, aby zadośćuczynić za popełnione grzechy i poprawić swoje życie (Obrzędy pokuty, nr 44).

Wiele grzechów przynosi szkodę bliźniemu. Należy uczynić wszystko, co możliwe, aby ją naprawić (na przykład oddać rzeczy ukradzione, przywrócić dobrą sławę temu, kto został oczerniony, wynagrodzić krzywdy). Wymaga tego zwyczajna sprawiedliwość. Ponadto grzech rani i osłabia samego grzesznika, a także jego relację z Bogiem i z drugim człowiekiem. Rozgrzeszenie usuwa grzech, ale nie usuwa wszelkiego nieporządku, jaki wprowadził grzech. Grzesznik podźwignięty z grzechu musi jeszcze odzyskać pełne zdrowie duchowe. Powinien zatem zrobić coś więcej, by naprawić swoje winy: powinien „zadośćuczynić” w odpowiedni sposób lub „odpokutować” za swoje grzechy. To zadośćuczynienie jest nazywane także „pokutą”. (KKK 1459)

Następnie kapłan zachęca penitenta do okazania żalu za grzechy, który penitent może wyrazić następującymi słowami: Boże, bądź miłościw mnie, grzesznemu, albo Boże, zgrzeszyłem przeciw Tobie, już nie jestem godny nazywać się Twoim dzieckiem. Bądź miłościw mnie, grzesznemu (Obrzędy pokuty, nr 45).

Nawrócenia człowieka uzyskuje swój szczytowy moment w rozgrzeszeniu. Wyciągnięciu ręki nad penitentem, towarzyszą słowa:

Bóg, Ojciec miłosierdzia,
który pojednał świat ze sobą
przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna
i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów,
niech ci udzieli przebaczenia i pokoju
przez posługę Kościoła.
I JA ODPUSZCZAM TOBIE GRZECHY W IMIĘ
OJCA I SYNA, + I DUCHA ŚWIĘTEGO.
Amen.

Po udzieleniu rozgrzeszenia, spowiednik mówi: Wysławiajmy Pana, bo jest dobry, na co penitent  odpowiada: Bo Jego miłosierdzie trwa na wieki.

Na koniec kapłan odsyła penitenta, mówiąc: Pan odpuścił tobie grzechy. Idź w pokoju.

Kapłan może też zakończyć spowiedź w następujący sposób, np.:

Pan ciebie uwolnił od grzechu, niech da ci udział w swoim królestwie. Jemu chwała na wieki wieków. Amen

Idź w pokoju i głoś światu cudowne dzieła Boga, który cie zbawił.

Szczęśliwy człowiek, któremu zostanie odpuszczona wina, a jego grzech zapomniany. Raduj się i wesel w Panu. Idź w pokoju.

Warto, po zakończonej liturgii sakramentu pokuty i pojednania, choć przez chwilę w cichej modlitwie uwielbić Boga za Jego nieskończone miłosierdzie i podziękować za łaskę nawrócenia.

Oprac. na podstawie: Obrzędy pokuty dostosowane do zwyczajów diecezji polskich, Katowice 1981.