Historia
Zielenice, oddalone ok. 100 km od Kielc, a zaledwie ok. 30 od Krakowa należą do najciekawszych sanktuariów maryjnych w kraju, z XVI-wiecznym obrazem Matki Bożej z Dzieciątkiem, od 1613 r. odbierającym cześć w miejscowym kościele, a uznanym za cudowny w 1654 roku.
Historyczne początki Zielenic sięgają lat 1326-1346. Pierwszym patronem zielenickiego, drewnianego kościoła był św. Mikołaj. Z historią zielenickiego sanktuarium i cudownego obrazu są złączeni m.in. jezuici, którzy pod koniec XVI w. otrzymali je w spadku na uposażenie jezuickiego nowicjatu w Krakowie. Kopia Matki Bożej Śnieżnej była czczona właśnie w kościele nowicjackim jezuitów w Krakowie, skąd w 1613 r. została przewieziona do Zielenic. – „Łaski zaczęły się sypać, a cuda dziać…” – napisano wówczas w kronikach.
13 maja 1654 r. bp Piotr Gembicki wydał dekret uznający obraz Matki Bożej w Zielenicach za cudowny, co przyczyniło się do szybkiego rozprzestrzeniania kultu. Napływ pielgrzymów z Polski i Europy był duży – z tego m.in. powodu potrzebny był nowy, obszerniejszy kościół. Zbudował go w 1660 r. miejscowy proboszcz ks. Smuglewicz, a nową drewnianą świątynię konsekrował w 1660 r. bp Mikołaj Oborski.
Obecny murowany kościół wybudował w latach 1681-1691 cudownie uzdrowiony w Zielenicach Franciszek Szembek. Kościół był konsekrowany 1 września 1691 r. przez bpa Jana Małachowskiego. Na XVII i XVIII w. przypada największy napływ pielgrzymów.
Szczególnie trudny dla Zielenic był czas rozbiorów, ale już w okresie międzywojennym sanktuarium promieniowało kultem maryjnym na całą okolicę, a pielgrzymki przybywały z bardzo daleka. Pod koniec II wojny światowej kościół był zbombardowany. W ramach obchodu Tysiąclecia Chrztu Polski przed odnowionym obrazem odbywały się liczne uroczystości maryjne.
Obraz Matki Bożej Zielenickiej z końca XVI w. – kopia Salus Populi Romani – był koronowany przez Jana Pawła II w Częstochowie 19 czerwca 1983 r. Intronizacja obrazu w Zielenicach odbyła się 14 sierpnia 1983 r. Uroczystej Sumie przewodniczyli kard. Franciszek Macharski i bp Stanisław Szymecki.
Obecny kościół (zbudowany przez F. Szembeka), z II poł. XVII w., murowany posiada prostokątną nawę trójprzęsłową, z prawie kwadratowym prezbiterium. Ołtarz główny barokowy, 4 ołtarze boczne – rokokowe. W głównym ołtarzu – obraz Matki Bożej Zielenickiej. Nad obrazem znajduje się ozdobny kartusz. Ołtarz wykonany jest z drewna polichromowanego malowanego na czarno. Zwieńczenie wspierają 4 kolumny zakończone ozdobionymi ornamentem akantowym kapitelami. Ołtarz częściowo złocony. Po bokach – 2 rzeźby, podobnie na szczycie zwieńczenia spoczywają złocone rzeźby aniołów. Ołtarz ma budowę statyczną i charakterystyczne dla tego okresu trójkątne zwieńczenie. Ołtarz pochodzi z końca XVII w. Ołtarze boczne wykonane z podobnych materiałów są jednak późniejsze, ukończone w 1717 r.
W nawie głównej ponadto ambona – wykonana z podobnych materiałów jak ołtarze i zdobiona rzeźbami podobnymi do tych znajdujących się w ołtarzu głównym. We wnętrzu znajduje się kilka cennych obrazów autorstwa artysty malarza Jana Molgi: m.in.: uzdrowienie Franciszka Szembeka i Kościuszko przed obrazem Matki Bożej Zielenickiej. Ściany kościoła pokrywają liczne wota składane przez pielgrzymujących do sanktuarium. Jest także obraz św. Ignacego Loyoli – znak łączności kościoła z jezuitami i ks. Alojzego Orione, założyciela Zgromadzenia Małego Dzieła Boskiej Opatrzności, zwanych orionistami (w latach 1979- 2007 r. gospodarzy parafii i sanktuarium).